Ochrona patentowa

Własność intelektualna to wytwór pracy twórczej człowieka, który ze względu na swoją unikatowość i dużą wartość ekonomiczną/gospodarczą/rozwojową zasługuje na ochronę. Wszystko to co wytworzy człowiek przy użyciu swojego intelektu, a co jest nowatorskie, dotychczas niespotykane, nazywamy własnością intelektualną. Są to w szczególności utwory, patenty czy znaki towarowe.

Prawo autorskie jest ogółem praw, które przysługują autorowi utworu. Dzięki nim autor może decydować o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści materialnych. Każdy utwór jest przedmiotem prawa autorskiego. Jest to działalność twórcza o indywidualnym charakterze, w jakiejkolwiek postaci, niezależna od wartości, sposobu wyrażenia i przeznaczenia. Utwory mogą być:

• wyrażone słowem, znakami, symbolami (np. matematycznymi)
• fotograficzne
• plastyczne
• muzyczne
• wzornictwa przemysłowego
• architektoniczne

Utwór jest objęty ochroną od momentu ustalenia bez konieczności jakiejkolwiek rejestracji. Ochroną nie są objęte: idee, pomysły (pomysł jako rozwiązanie może być chroniony prawami autorskimi), metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

Prawo własności przemysłowej to rodzaj praw wyłącznych wynikających z regionalnego, narodowego lub międzynarodowego ustawodawstwa. Do zakresu przedmiotowego prawa własności przemysłowej zaliczamy:

1. Wynalazki - są to nowe rozwiązania techniczne. Według prawa patentowego wynalazek to poddające się ścisłej definicji prawno-technicznej, unikatowe rozwiązanie techniczne, które do danej chwili nie zostało opatentowane. Status patentu obowiązuje 20 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Aby wynalazek mógł uzyskać status patentu musi spełniać wymienione kryteria:
   1. musi być nowy,
   2. musi mieć poziom wynalazczy - nie może wynikać w sposób oczywisty, dla fachowców w danej dziedzinie, ze stanu techniki,
   3. musi się nadawać do przemysłowego wykorzystania.
2. Wzory użytkowe - to nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym. Dotyczy ono kształtu, budowy i zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Czas trwania prawa ochronnego na wzór użytkowy wynosi 10 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Prawo do wyłącznego korzystania z wzoru użytkowego w sposób zawodowy lub zarobkowy na całej Rzeczypospolitej Polskiej, można uzyskać jedynie na wzory użytkowe, które spełniają następujące kryteria:
   1. są rozwiązaniem o charakterze technicznym,
   2. są nowe,
   3. dotyczą przedmiotu o trwałej postaci (wyklucza się substancje i sposoby działania),
   4. są użyteczne.
3. Wzory przemysłowe - jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części. Nowa postać nadana jest w szczególności poprzez cechy kształtów, linii, konturów, kolor, strukturę, materiał wykonania oraz przez jego ornamentację. Prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego można uzyskać, jeżeli spełnia się następujące warunki:
   1. są nowe,
   2. odznaczają się indywidualnym charakterem,
   3. nadają się do odtworzenia w skali przemysłowej.
4. Topografia układu scalonego - jest to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w sposób dowolny, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Prawa na topografię układu scalonego udziela się z rejestracji. Ochrona ustaje po dziesięciu latach.
5. Znaki towarowe - wszystkie oznaczenia, które są przedstawione w postaci graficznej, nadające się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od drugiego; w szczególności rysunek, wyraz, kompozycja kolorów, ornament, forma przestrzenna (forma opakowania lub towaru), a także sygnał dźwiękowy lub melodia. Prawo ochronne na znak towarowy udzielane jest na 10 lat od momentu zgłoszenia znaku w Urzędzie Patentowym.
6. Oznaczenia geograficzne - jest to oznaczenie słowne odnoszące się pośrednio lub bezpośrednio do nazwy kraju, regionu, miejscowości lub miejsca, które identyfikuje towar jako pochodzący z danego terenu. Dobra opinia, jakość lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.
7. Bazy danych - są zbiorami danych lub innych materiałów oraz elementów zgromadzonych według określonej metody. Gromadzenie danych wiąże się z nakładem inwestycyjnym w celu sporządzenia, weryfikacji oraz prezentacji zawartości bazy.

Wynalazki - są to nowe rozwiązania techniczne. Według prawa patentowego wynalazek to poddające się ścisłej definicji prawno-technicznej, unikatowe rozwiązanie techniczne, które do danej chwili nie zostało opatentowane. Aby wynalazek mógł uzyskać status patentu musi spełniać wymienione kryteria:

• musi być nowy,
• musi mieć poziom wynalazczy - nie może wynikać w sposób oczywisty, dla fachowców w danej dziedzinie, ze stanu techniki,
• musi się nadawać do przemysłowego wykorzystania.

Status patentu obowiązuje 20 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym.

Zasady udzielenia patentów

Konieczność dokonania zgłoszenia patentowego w stosownym urzędzie ds. własności intelektualnej (w Polsce – Urząd Patentowy RP).

• głoszenie powinno zawierać podanie o udzielenie patentu i pełny opis wynalazku, sformułowany jasno i wyczerpująco, aby znawca w tej dziedzinie mógł ten wynalazek urzeczywistnić,
• do opisu dodaje się często materiały wizualne, takie jak rysunki czy schematy, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia istoty wynalazku,
• zgłoszenie musi zawierać również zastrzeżenia patentowe, które określają zakres ochrony wynalazku.

Na podjęcie decyzji co do ewentualnego ubiegania się o ochronę wynalazku za granicą zgłaszający ma 12 miesięcy liczonych od daty złożenia zgłoszenia w polskim Urzędzie Patentowym.

Procedura krajowa

Dokonanie zgłoszenia za granicą w oparciu o procedury krajowe państw żądanej ochrony jest opłacalne w momencie kiedy zgłaszający chce uzyskać ochronę w jednym, dwóch lub trzech państwach. W wypadku, gdy zgłaszający jest zainteresowany uzyskaniem ochrony w większej liczbie państw – korzystniejsze dla niego okazuje się dokonanie zgłoszenia międzynarodowego w trybie PCT lub zgłoszenia europejskiego.

Procedura europejska

Na podstawie jednego zgłoszenia patentowego dokonywanego w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) w Monachium i po przeprowadzeniu jednego ujednoliconego postępowania zgłoszeniowego, możliwe jest uzyskanie patentu jednocześnie w państwach będących stronami Konwencji o patencie europejskim. Zgłoszenia dokonuje się bezpośrednio w EPO w jednym z jego języków urzędowych: angielskim, niemieckim lub francuskim, wyznaczając jednocześnie państwa, w których żąda się ochrony.

Zgłoszenie w trybie PCT (Patent Cooperation Treaty)

Zgłoszenie międzynarodowe wnoszone jest do tzw. „urzędu przyjmującego”, którym w przypadku Polski jest Urząd Patentowy RP. Zgłoszenie zawierające: podanie, opis, zastrzeżenia, rysunki oraz skrót opisu, powinno być sporządzone w jednym z języków urzędowych Międzynarodowego Organu Poszukiwań, którym w przypadku Polski jest EPO. W podaniu należy wskazać kraje, w których zgłaszający ubiega się o ochronę. Urząd przyjmujący zatrzymuje jeden egzemplarz zgłoszenia, drugi egzemplarz przekazuje do Międzynarodowego Biura w Genewie, trzeci – służący do celów poszukiwań – przekazuje do EPO. Międzynarodowa publikacja zgłoszenia następuje niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa lub – na wniosek zgłaszającego – wcześniej, po upływie 12 miesięcy.
Przy większej liczbie państw żądanej ochrony, koszty postępowania w trybie PCT są niższe niż suma kosztów procedur krajowych.

• udzielanie konsultacji w zakresie oceny spełnienia przesłanek do opatentowania rozwiązania,
• doradztwo w zakresie strategii ochrony własności intelektualnej,
• pośrednictwo w kontaktach wynalazców z rzecznikiem patentowym,
• wnoszenie opłat za zgłoszenie do ochrony w urzędzie patentowym (usługa rzecznika patentowego oraz opłaty urzędowe),
• monitorowanie terminów wnoszenia opłaty za kolejne lata ochrony wynalazku,
• gromadzenie informacji o zgłoszonych i przyznanych patentach do dorobku naukowego pracowników UAM i oceny parametrycznej Uczelni.